Op 16 mei 2019 volgde Ruth Vanhommerig in Antwerpen bij De Stroming de studiedag Trauma en ouderenzorg: heelt tijd alle wonden?
Zij deelde een gedetailleerd verslag met ons.
Twee van de lezingen worden hier op de site weer gegeven:
- Post Traumatisch Stress Syndroom bij ouderen (PTSS),
- Mogelijke impact van trauma op de binding met anderen,
Het volledig verslag kan je terugvinden op de website van de Vereeniging voor Eutonie.
Post Traumatisch Stress Syndroom bij ouderen
PTSS
1% van de ouderen heeft een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS), 13% lijdt aan een sub-syndroom. Dan voldoen ze niet aan alle strenge criteria van deze diagnose, maar hebben wel ernstige klachten en worden echt belemmerd in hun dagelijks functioneren.
Er is sprake van een trauma als de betrokkene werd blootgesteld aan een feitelijke of dreigende dood, aan ernstige verwondingen, en/of seksueel geweld.
- Op jonge leeftijd hebben ze te maken gehad met het overlijden van een ouder, broer of zus of ze hebben iemand zien verongelukken. PTSS komt ook regelmatig voor bij (oud)militairen.
- Het andere grote thema bij PTSS is misbruik.
Criteria PTSS
Bij PTSS hanteert men de volgende criteria, gerelateerd aan de traumatische ervaring:
- Herbeleving
- Vermijding
- Negatieve gedachten en stemming (dwanggedachten)
- Hyperactivatie
- De stoornis duurt langer dan n maand of langer dan drie maanden (chronisch PTSS)
- Er is sprake van lijdensdruk, beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren, of beperkingen op andere belangrijke terreinen.
- De stoornis kan niet worden toegeschreven aan fysiologische effecten van medicatie of alcohol of aan een lichamelijke aandoening
Deze criteria worden onderverdeeld in symptomen.
NB Bij PTSS voldoet iemand aan al deze criteria.
klachten met PTSS
Mensen die aan PTSS lijden hebben bijvoorbeeld flashbacks, herbelevingen, dwanggedachten en/of nachtmerries; kunnen dissociëren; vermijden zaken die hen aan het trauma herinneren; lijden aan verhoogde schrik, verminderde concentratie, slapeloosheid. Zij schamen zich voor deze klachten en brengen ze niet spontaan ter sprake; ze gaan eerder met lichamelijke klachten naar de dokter dan met het hele scala aan PTSS-klachten. Pas wanneer je voorzichtig doorvraagt, komen ze op tafel
Ruth:
Het kan voorkomen dat iemand naar een Eutoniecursus komt met (onbegrepen) lichamelijke klachten waar een PTSS onder verscholen ligt. Het kan dan gebeuren dat een deelnemer aan een cursus plotseling symptomen heeft zoals boven beschreven. Zelf heb ik meegemaakt dat een heel enthousiaste deelnemer ineens niet meer kwam, en toen ik hem opbelde heel boos en afwerend reageerde. Dat was na de oefening waarin in ruglig een been in steun/beide benen in steun een been zijwaarts tastte en neerwaarts.
Profielen
Perioden met en zonder klachten kunnen elkaar afwisselen; de klachten kunnen vanzelf ook weer verdwijnen.
Een oudere met PTSS had een nare jeugd, voelt zich eenzaam, is naar eigen zeggen niet gezond, heeft lang geleden iets vreselijks meegemaakt en heeft recentelijk ook narigheid gehad, is vaker vrouw dan man.
Leeftijd
De klachten kunnen al jong zijn ontstaan, maar ook pas op hoge leeftijd. PTSS gaat vaak samen met depressiviteit en angstklachten.
Gevolgen zijn: meer kans op pyjamadagen en dagen met beperkingen, op eenzaamheid en slecht ervaren gezondheid, ontevredenheid met het leven, verhoogd gebruik van kalmeringsmiddelen en meer bezoek aan medisch specialisten.
Strategie
Veel mensen hadden strategie n gevonden om te kunnen functioneren maar wanneer die wegvallen, valt een bepaalde bescherming weg.
Dan wordt onmacht ervaren en kan een oud trauma weer geactiveerd worden. Wegvallen van strategie n kan optreden door bijvoorbeeld werkloosheid, pensionering, uit huis gaan van kinderen, scheiding, overlijden van de partner, eigen ziekte of invaliditeit.
Bij dementie kan een PTSS optreden doordat andere lussen in de hersenen geactiveerd worden, en ook wanneer mensen ter bescherming worden vastgebonden in bed of op hun stoel.